Seçici konuşmazlık, çocuğun konuşma becerisinin olmasına ve bazı ortamlarda normal olarak konuşmasına rağmen, konuşmasının beklendiği diğer bazı sosyal ortamlarda konuş(a)maması ile karakterize olan psikiyatrik bir bozukluktur. Bu ortamlar genellikle okul, oyun grubu, sosyal etkinlikler ve yeni insanlarla tanışılan ortamlardır.
Seçici konuşmazlık, çocukluk döneminde başlayan ve genellikle 2-4 yaş arasında ortaya çıkan bir durumdur. Kız çocuklarında erkeklere göre daha sık görülür.
Seçici konuşmazlığın kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik, çevresel ve biyolojik faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Genetik faktörler, ebeveynlerde veya diğer aile üyelerinde sosyal anksiyete bozukluğu veya diğer anksiyete bozuklukları öyküsünün olması gibi durumlarda daha belirgindir. Çevresel faktörler arasında, travmatik bir olay yaşamış olmak, ebeveynlerde veya diğer aile üyelerinde anksiyete bozukluğu veya diğer ruhsal bozukluklar olması, okulda veya sosyal ortamlarda olumsuz deneyimler yaşamak sayılabilir. Biyolojik faktörler arasında, serotonin ve norepinefrin gibi nörotransmitterlerin işlev bozukluğu sayılabilir.
Seçici konuşmazlığın belirtileri şunlardır:
- Çocuk, konuşmasını beklediği durumlarda konuşmaz.
- Çocuk, konuşmasını beklediği durumlarda jest ve mimiklerle iletişim kurar.
- Çocuk, konuşmasını beklediği durumlarda ağlar veya sinirlenerek tepki gösterir.
- Çocuk, konuşmasını beklediği durumlarda okulda veya sosyal ortamlarda başarısız olur.
Seçici konuşmazlık, çocuğun sosyal ve duygusal gelişimini olumsuz yönde etkileyebilir. Çocuğun okul başarısı, arkadaşlık ilişkileri ve öz güveni bozulabilir.
Seçici konuşmazlığın tedavisi, çocuğun yaşına, belirtilerin şiddetine ve altta yatan faktörlere göre değişir. Tedavi, genellikle bilişsel davranışçı terapi (CBT) ve aile terapisi gibi psikoterapilerden oluşur. Ayrıca, bazı durumlarda ilaç tedavisi de gerekebilir.
Seçici konuşmazlığın tedavisinde erken tanı ve müdahale önemlidir. Erken müdahale, çocuğun konuşmasını daha hızlı ve etkili bir şekilde geliştirmesine yardımcı olur.